Nghề dệt thổ cẩm truyền thống vốn có từ lâu đời trong đời sống đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện Kỳ Sơn nói riêng và các huyện miền núi phía Tây Nghệ An nói chung. Sản phẩm dệt thổ cẩm được sản xuất theo phương pháp thủ công truyền thống, mang đậm nét văn hóa của đồng bào thiểu số.

Nghề dệt thổ cẩm ở bản Buộc (xã Bắc Lý, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An) có từ trăm năm nay. Và ngày nay, phụ nữ Thái ở bản Buộc hàng ngày vẫn cần mẫn bên khung cửi, tìm cách thay đổi mẫu mã, làm ra các sản phẩm mới để thích ứng với thị trường, giữ nghề truyền thống…

Bản Buộc là bản dân tộc Thái duy nhất của xã Bắc Lý, cách trung tâm xã gần 20km, đường sá đi lại khó khăn nên đời sống người dân còn rất nhiều vất vả. Ngoài trồng lúa rẫy và chăn nuôi thì dệt thổ cẩm là nghề truyền thống được duy trì hàng trăm năm nay.

Phụ nữ bản Buộc thường tranh thủ lúc nhàn rỗi để nuôi tằm, quay tơ dệt vải. Thuốc nhuộm vải cũng được đồng bào tự chế biến từ những cây, củ, lá được lấy từ tự nhiên, xung quanh khu vực cộng đồng sinh sống như: củ nâu, chàm (thuốc), cây phán, cánh kiến, lá ổi, chè,… để tạo nên nhiều màu sắc khác nhau.

Để đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng, gần đây, chị em trong bản đã đa dạng hoá sản phẩm như: Khăn trải bàn, thắt lưng, khăn quàng, túi... với hoa văn từ truyền thống đến hiện đại.

Chị Vi Thị Hương cho biết, để dệt được 1 chiếc chân váy theo hoa văn truyền thống của đồng bào mất khoảng 7-10 ngày, mỗi tháng mỗi người dệt được 2 - 3 chân váy, giá bán mỗi sản phẩm là 300 – 500.000 đồng. Giá thành rẻ, tính ra công lênh chẳng đáng là bao nhưng chị em vẫn bám trụ với nghề, vẫn giữ nghề vì đó là hồn cốt của bản, là nét đặc sắc riêng có của đồng bào…

Toàn bản có khoảng hơn 100 lao động nữ theo nghề dệt truyền thống với hàng chục khung cửi lớn, nhỏ. Ngoài dệt ở từng gia đình thì nhiều chị còn tập trung ở một hộ và cùng nhau dệt thổ cẩm cũng như truyền nghề cho con cháu.

Sản phẩm thổ cẩm của chị em phụ nữ Bản Buộc chủ yếu phục vụ nhu cầu bản thân, gia đình và phần lớn xuất bán sang Lào. Từ nghề dệt truyền thống, mỗi tháng trừ chi phí, mỗi lao động còn có thu nhập từ 2-3 triệu đồng/tháng.

Việc duy trì nghề dệt thổ cẩm truyền thống nơi đây được lãnh đạo xã, huyện rất quan tâm, coi trọng và xem đây như một việc làm không chỉ đơn thuần góp phần bảo tồn các giá trị truyền thống cư dân bản địa mà còn là một cách giải quyết việc làm, tăng thu nhập và góp phần xóa đói, giảm nghèo cho đồng bào trong những lúc nông nhàn./.