Sau gần 2 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp trên địa bàn tỉnh Nghệ An, ngành Công Thương đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần khẳng định tính kịp thời, đúng hướng của chủ trương. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện cũng nảy sinh nhiều vướng mắc, đòi hỏi cần sự điều chỉnh, hướng dẫn từ Trung ương và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành.

Nhiều kết quả nổi bật

Ngay sau khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động, Sở Công Thương đã tham mưu UBND tỉnh ban hành hàng loạt quyết định quan trọng công bố thủ tục hành chính (TTHC) mới, sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ, phù hợp với thẩm quyền phân cấp, phân quyền. Tính đến cuối tháng 7/2025, lĩnh vực Công Thương toàn tỉnh có 292 TTHC cấp tỉnh và 19 TTHC cấp xã, nhiều thủ tục đã được chuẩn hóa quy trình nội bộ và quy trình điện tử.

Bên cạnh đó, Sở Công Thương ban hành nhiều văn bản hướng dẫn chi tiết để UBND cấp xã thực hiện nhiệm vụ mới được giao như quản lý cụm công nghiệp, an toàn điện lực, giá điện cho người thuê nhà, quản lý công trình thủy điện… Qua đó, chính quyền cấp xã dần tiếp cận và đảm đương các chức năng quản lý nhà nước vốn trước đây do cấp huyện hoặc tỉnh đảm trách.

Ngày 6/8/2025, Sở Công Thương đã phối hợp cùng chính quyền cơ sở làm việc với Đoàn công tác Bộ Công Thương, trực tiếp báo cáo tình hình, tiếp nhận kiến nghị, tháo gỡ khó khăn trong triển khai mô hình hai cấp. Đây là động thái quan trọng, giúp phản ánh kịp thời vướng mắc từ thực tiễn cơ sở lên cơ quan Trung ương.

Ngoài ra, Sở cũng cử lãnh đạo, cán bộ tham gia nhiều sự kiện lớn trong và ngoài tỉnh, tiêu biểu như Tuần lễ Thương mại số và Kết nối vùng – Đà Nẵng 2025, góp phần quảng bá, giới thiệu mô hình chuyển đổi số trong thương mại, thúc đẩy kết nối cung cầu, mở rộng thị trường cho sản phẩm của địa phương.

Đ/c Võ Quang Tuấn - PGĐ làm trưởng đoàn tham gia chuỗi sự kiện: “Tuần lễ thương mại số và Kết nối vùng – Đà Nẵng 2025”. Chuỗi sự kiện nhằm mục tiêu đánh giá kết quả thực hiện hoạt động thúc đẩy liên kết vùng trong phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2021-2025, quảng bá, giới thiệu các mô hình chuyển đổi số chợ truyền thống, ứng dụng công nghệ trong thương mại điện tử và định hướng phát triển thương mại điện tử cấp vùng và cho địa phương giai đoạn 2026-2030

Nhiều khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn

Tuy đã có kết quả đáng ghi nhận, quá trình triển khai chính quyền hai cấp trong lĩnh vực Công Thương cũng bộc lộ nhiều hạn chế.

Thứ nhất, về cụm công nghiệp. Hiện toàn tỉnh có 21 cụm công nghiệp được thành lập từ trước, nay giao tạm cho UBND cấp xã quản lý. Tuy nhiên, cấp xã chưa có chức năng trực tiếp về đầu tư xây dựng, gây khó khăn trong quản lý, vận hành. Ngoài ra, một số cụm công nghiệp nằm trên địa bàn nhiều xã, chưa rõ đơn vị nào sẽ chịu trách nhiệm quản lý hồ sơ, phê duyệt thành lập.

Thứ hai, về thủ tục đầu tư. Dự án xây dựng hạ tầng cụm công nghiệp hiện phải qua hai thủ tục: chấp thuận chủ trương đầu tư và thành lập cụm công nghiệp. Về bản chất, đây đều là lựa chọn nhà đầu tư, nhưng quy định của Nghị định 32/2024/NĐ-CP và Luật Đầu tư 2020 chưa thống nhất, gây chồng chéo, mất thời gian cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Thứ ba, về hóa chất và vật liệu nổ công nghiệp. Việc cấp phép sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu hóa chất Bảng đòi hỏi chuyên môn cao, trong khi địa phương gặp khó trong xác minh, phối hợp quốc tế. Một số thủ tục như cấp phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp có thời gian xử lý quá ngắn (5 ngày), không phù hợp với thực tế địa bàn rộng, nhiều cơ sở xa trung tâm.

Thứ tư, về năng lượng. Công tác quản lý an toàn thủy điện, hồ đập trên địa bàn nhiều xã chưa có quy định rõ trách nhiệm từng cấp. Việc lắp đặt hệ thống cảnh báo xả lũ, xác định phạm vi vùng hạ du… vẫn còn nhiều bất cập. Ngoài ra, vấn đề điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) tại hộ gia đình đang gặp khó khăn trong việc thống kê, báo cáo vì hầu hết người dân không gửi thông báo theo quy định.

Thứ năm, về thương mại. Quản lý chợ sau phân cấp còn lúng túng. Một số quy định tại Nghị định 60/2024/NĐ-CP chưa rõ ràng, đặc biệt về việc UBND xã trực tiếp khai thác, quản lý tài sản kết cấu hạ tầng chợ hay xác định giá khởi điểm đấu giá quyền khai thác. Tình trạng cán bộ cấp xã kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ, thiếu chuyên môn về công thương, an toàn thực phẩm, điện lực… khiến công tác quản lý cơ sở còn hạn chế.

Kiến nghị, giải pháp

Từ thực tiễn triển khai, Sở Công Thương Nghệ An đã kiến nghị Bộ Công Thương, các bộ, ngành liên quan một số giải pháp trọng tâm:

• Sớm sửa đổi, thống nhất các quy định giữa Luật Đầu tư 2020 và Nghị định 32/2024/NĐ-CP về đầu tư cụm công nghiệp, cắt giảm thủ tục hành chính.

• Ban hành cơ chế quản lý, sử dụng, khai thác hạ tầng cụm công nghiệp; hướng dẫn rõ trách nhiệm của UBND cấp xã trong quản lý thủy điện, an toàn điện lực.

• Điều chỉnh, bổ sung các quy định liên quan đến hóa chất, vật liệu nổ công nghiệp theo hướng giao Bộ Công Thương trực tiếp thực hiện các thủ tục phức tạp.

• Sớm ban hành quy định về hệ thống cảnh báo xả lũ, khung tài liệu bồi dưỡng an toàn đập, hồ chứa; hỗ trợ kỹ thuật trong thẩm định các dự án năng lượng quy mô lớn.

• Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Nghị định 60/2024/NĐ-CP về quản lý, phát triển chợ, quy định cụ thể phương thức UBND xã trực tiếp quản lý, khai thác hạ tầng chợ.

• Bố trí ngân sách, đào tạo cán bộ chuyên trách công thương ở cấp xã, bảo đảm thực thi hiệu quả nhiệm vụ mới được phân cấp.

Hướng tới hiệu quả bền vững

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại Nghệ An trong lĩnh vực công thương đã mang lại những kết quả bước đầu tích cực, đặc biệt là trong cải cách thủ tục hành chính, phân cấp quản lý sát với cơ sở. Song để mô hình đi vào thực chất, phát huy hiệu quả lâu dài, cần có sự hoàn thiện khung pháp lý, sự đồng hành hỗ trợ từ các bộ, ngành Trung ương và sự vào cuộc mạnh mẽ của chính quyền địa phương.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, hội nhập và phát triển bền vững, ngành Công Thương Nghệ An kỳ vọng những điều chỉnh kịp thời sẽ giúp tháo gỡ điểm nghẽn, tạo động lực cho phát triển công nghiệp – thương mại, góp phần đưa Nghệ An trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước theo tinh thần Nghị quyết 39 của Bộ Chính trị.

Kim Ưng